Συνέντευξη της Χριστίνας Κονταξή στο go-amorgos.com. – Με αφορμή τη συμμετοχή της PathsοfGreece στο Διεθνές Συνέδριο ΥΠΕΡΙΑ 2016 που πραγματοποιήθηκε από τις 12 έως τις 17 Οκτωβρίου 2016 στην Αιγιάλη της Αμοργού, με κεντρικό θέμα την «Οικολογία και Παράδοση – Προοπτικές για το αύριο», το go-amorgos.gr συνομίλησε πριν λίγες ημέρες με τη κα Χριστίνα Κονταξή που αποτελεί μέλος της και παρευρέθηκε στο συνέδριο.

Είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε την PathsοfGreece, να μάθουμε για το πως προέκυψε η ιδέα δημιουργίας της, το έργο της, να ανακαλύψουμε τον πεζοπορικό τουρισμό και τις δυνατότητες ανάπτυξής του.

Interview pathsofgreece hiking amorgos

– Καλησπέρα σας κυρία Κονταξή. Θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη κουβέντα μας με την ερώτηση: «Αυτοκινητόδρομος» ή «μονοπάτι»; Τι σημαίνει το περπάτημα για εσάς;

Μονοπάτι, όχι γιατί πατώ μόνη όπως λέει η ετυμολογία της λέξης αλλά γιατί μ’ αρέσει το περπάτημα και η φύση. Ακόμα και στην πόλη προτιμώ να περπατώ αν και δεν υπάρχουν μονοπάτια. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είμαι ενάντια των δρόμων ή των αυτοκινητοδρόμων. Είναι σημαντικοί τόσο στις πόλεις όσο και για τη σύνδεση αυτών. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι συχνά αυτοί δεν αποτελούν μέρος εντός τοπικού ή περιφερειακού σχεδιασμού και έτσι διανοίγονται χωρίς σχεδιασμό για το σκοπό και τη χρήση.  Συνοπτικά, για παράδειγμα στην Αμοργό, μεταξύ δυο σημείων Α και Β τα οποία συνδέει τόσο ένας δρόμος όσο και ένα μονοπάτι, ο δρόμος είναι για να οδηγηθεί κανείς γρήγορα από το Α στο Β. Το μονοπάτι είναι για να δώσει νόημα σε κάθε βήμα μεταξύ του σημείου Α και του σημείου Β.

– Θεωρείτε τον περιπατητικό αναπόσπαστο κομμάτι του τουρισμού στην Ελλάδα;

Στην Paths of Greece πιστεύουμε ότι ο περιπατητικός ή πεζοπορικός τουρισμός μπορεί να υποστηρίξει τον τουρισμό της Ελλάδας εκτός της υψηλής περιόδου του Ιουλίου και του Αυγούστου ενισχύοντας τον τουρισμό της Ελλάδας, και μάλιστα με ποιοτικούς επισκέπτες. Αυτό ήδη συμβαίνει με μεγάλη επιτυχία σε περιοχές στις οποίες έχουμε ολοκληρώσει δίκτυα πεζοπορικού τουρισμού όπως είναι η Σίφνος και τα Κύθηρα.

– Μιλήστε μας για την εταιρεία σας, Paths of Greece. 

Η Paths of Greece δημιουργήθηκε αρχικά το 2010 ως εν μέρει απάντηση σε προβλήματα ανεργίας (ιδίως στην επαρχία), κοινωνικής συνοχής, πολιτιστικής εκπαίδευσης και προστασίας του περιβάλλοντος. Το 2015 η Paths of Greece απέκτησε τη μορφή της Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης. Αναδεικνύει πεζοπορικά μονοπάτια μέσω των οποίων δημιουργούνται πολλά οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη, όπως για παράδειγμα η αύξηση της απασχόλησης στην επαρχία, η ευκαιρία για επίσκεψη ξεχασμένων πολιτιστικών μνημείων και η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Για να γίνει αυτό, σε στενή συνεργασία με τους κατοίκους του κάθε τόπου τα μονοπάτια αναζητούνται, καθαρίζονται, σηματοδοτούνται και προβάλλονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η καινοτόμος προσέγγιση της Paths of Greece έγκειται στο γεγονός ότι αντιμετωπίζει το θέμα των μονοπατιών συνολικά, δίνοντας βάρος στην προβολή τους και στην οργάνωση τοπικών ομάδων που θα εγγυηθούν τη βιωσιμότητα του έργου στο μέλλον. Αποτελεί μια κοινωνική επιχείρηση που δραστηριοποιείται επενδύοντας τα κέρδη της για την παραγωγή επιπλέον κοινωνικού αντικτύπου, κυρίως στον τομέα της διαφήμισης της Ελλάδας ως πεζοπορικό προορισμό και στην επιπλέον ενδυνάμωση των τοπικών ομάδων καθώς και με άλλες δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Τα τελευταία  6 χρόνια έχουν αναπτυχθεί στρατηγικής σημασίας συνεργασίες με κορυφαίες επιχειρήσεις και οργανώσεις στην Ελλάδα και Διεθνώς. Ακολουθούμε από κοντά τις εξελίξεις στο χώρο της πεζοπορίας και είμαστε οι μόνοι που καινοτομούμε σε παγκόσμιο επίπεδο (όπως για παράδειγμα οι πρόσφατες αδελφοποιήσεις των μονοπατιών της Σίφνου και των Κυθήρων με μονοπάτια της Κορέας και της Ιαπωνίας). Ο κοινωνικός αντίκτυπος της είναι δύσκολα μετρήσιμος, καθώς εξαρτάται κυρίως από ποιοτικά κριτήρια. Τα δίκτυα πεζοπορικών διαδρομών όμως που έχουν δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια υπολογίζεται πως παράγουν οικονομική υπεραξία 5 φορές μεγαλύτερη από την αρχική επένδυση κάθε χρόνο, και όλα αυτά εν μέσω της κρίσης. Η ομάδα μας αποτελείται από άτομα διαφορετικών ειδικοτήτων με σπουδές και ειδίκευση στο περιβάλλον, τον τουρισμό, την αρχιτεκτονική, τον προγραμματισμό κ.α. Το όραμα της Paths of Greece είναι η Ελλάδα να είναι σε 10 χρόνια από σήμερα ένας από τους 10 κορυφαίους πεζοπορικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Τα μονοπάτια είναι η κοινή μας κληρονομιά, δεν αποτελούν ιδιοκτησία κανενός και όπως παλιά εξυπηρετούσαν τις τοπικές ανάγκες σήμερα μπορούν να αποτελέσουν το μέσο για την ανάδειξη ενός τόπου από άκρη σε άκρη.

– Πως προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του Paths of Greece;

Η ιδέα της Paths of Greece αποτελεί ιδέα του Φοίβου Τσαραβόπουλου, ιδρυτή της Paths of Greece και εμπνευστή της σημερινής Κοιν.Σ.Επ. που αγάπησε το νησί των Κυθήρων, γνωρίζοντάς το μέσα από τα μονοπάτια του. Τα μονοπάτια των Κυθήρων δεν ήταν σε καθόλου καλή κατάσταση, με ελάχιστες έως καθόλου πληροφορίες, και συχνά, τελείως κλειστά από βλάστηση. Έτσι, έκανε προσπάθειες σε συνεργασία με ένα τοπικό ίδρυμα, το Κυθηραϊκό Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης, τα μονοπάτια να καθαριστούν – σηματοδοτηθούν και προβληθούν. Η προσπάθεια αυτή ήταν πολύ επιτυχής, και έτσι γεννήθηκε η Paths of Greece, με σκοπό να αναδείξει και άλλες περιοχές στην Ελλάδα.

– Πως συνδέεται η ανάπτυξη δικτύου μονοπατιών και ποδηλατικών διαδρομών με τη τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής και τι οφέλη μπορεί να αποφέρει;

Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου δικτύου μονοπατιών βοηθάει μια περιοχή τουριστικά, καθώς προβάλλει μια δραστηριότητα που συνήθως πραγματοποιείται εκτός τουριστικής περιόδου, αναδεικνύει τα φυσικά αλλά και τα πολιτισμικά αξιοθέατα του τόπου, και δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη – πεζοπόρο να ζήσει μια εμπειρία. Η ανάπτυξη μονοπατιών έχει οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Στα οικονομικά συγκαταλέγονται η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Στα περιβαλλοντικά οφέλη, τα μονοπάτια ενημερώνουν – ευαισθητοποιούν, φέρνουν τον επισκέπτη σε άμεση επαφή με τη φύση και αποτελούν μια φιλο-περιβαλλοντική πρόσβαση ακόμα και σε πολύ ευαίσθητες περιοχές. Τέλος, στα κοινωνικά οφέλη, ουσιαστικά μέσω των μονοπατιών οι τοπικές κοινωνίες επιστρέφουν στις ρίζες τους, αναδεικνύουν την ομορφιά κάθε σημείου του τόπου τους, ανακαλούν ιστορίες και παραδόσεις των προγόνων τους και αποκτούν πρόσβαση σε σημεία πολιτισμού του τόπου τους που ίσως και να μην γνώριζαν. Σε γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες, ο πεζοπορικός τουρισμός έχει δώσει το έναυσμα στις τοπικές κοινωνίες να αναστηλώσουν μύλους να περιποιηθούν στέρνες, αλώνια και άλλες υποδομές του παρελθόντος ή ακόμα και να ξανά – χρησιμοποιήσουν τα γαϊδουράκια προς όφελος του πεζοπορικού τουρισμού. Τα μονοπάτια είναι επίσης ένα εξαιρετικό μέσο για τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς προκειμένου οι μαθητές τους να κάνουν εκδρομές και να γνωρίσουν τον τόπο τους.

– Εντοπίζονται διαφορές αναφορικά με το κόστος υλοποίησης ενός δικτύου μονοπατιών ιδιαίτερα σε δύσκολα προσβάσιμες (δύσβατες) περιοχές;

Ο όρος δύσβατο συχνά χρησιμοποιείται λαθεμένα ή στο όνομα της ανάπτυξης χρησιμοποιείται για την δικαιολόγηση υπέρογκων ποσών σε έργα. Τα πεζοπορικά μονοπάτια είναι συνήθως παλιά μονοπάτια που ένωναν οικισμούς, χωράφια, ξωκλήσια κτλ. φτιαγμένα με την τέχνη της ξερολιθιάς για αυτό και αντέχουν στο χρόνο. Άλλοτε ήταν ημιονικές οδοί, κοινώς «μουλαρόδρομοι». Όλα αυτά τα μονοπάτια έχουν συνήθως δίκτυα δρόμων που τα τέμνουν, δίνοντας έτσι πρόσβαση. Για την Paths of Greece το κόστος υλοποίησης δεν σχετίζεται λοιπόν με την προσβασιμότητα ενός μονοπατιού μιας και δεν προτείνουμε τεχνικά έργα και είμαστε ενάντια σε ανακατασκευές, πλακοστρώσεις και λοιπά τεχνικά έργα. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας η ανάπτυξη του πεζοπορικού τουρισμού συνδέθηκε με μεγάλες επενδύσεις χωρίς βιωσιμότητα και χωρίς την παραμικρή ένδειξη διεθνώς ότι κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στην προσέλκυση αυτού του είδους του τουρισμού. Για εμάς το κόστος υλοποίησης συνδέεται άμεσα με τους καθαρισμούς και τις επιδιορθώσεις που μπορεί να απαιτηθούν. Πρόσφατα το Υπουργείο Περιβάλλοντος διατύπωσε την άποψη ότι μόνο οι παραδοσιακοί πετράδες θα πρέπει να μπορούν να αναλάβουν την επιδιόρθωση των μονοπατιών προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα χρησιμοποιείται τσιμέντο ή υλικά και για να προστατευτεί η άυλη πολιτιστική κληρονομιά της τέχνης της ξερολιθιάς. Μένει να μην μείνει αυτή η εξαιρετική ιδέα στα χαρτιά!

– Οι καταγραφές που πραγματοποιείτε γίνονται με τη βοήθεια κάποιας τεχνολογίας ή/και εξοπλισμού; Πόσο διάστημα μπορεί να διαρκέσουν;

Οι καταγραφές γίνονται με επαγγελματικά εργαλεία και λογισμικά χαρτογράφησης. Συμβουλευόμαστε χάρτες, δορυφορικές εικόνες αλλά κυρίως τους ντόπιους της κάθε περιοχής που έχουν να μας πουν πολλές χρήσιμες λεπτομέρειες. Όλα αυτά καταγράφονται και ηλεκτρονικά. Δεν υπάρχει μονοπάτι που θα συμπεριληφθεί σε ένα δίκτυο πεζοπορικού τουρισμού που να μην το έχουμε περπατήσει, ακόμη και αν χρειαστεί να συρθούμε κάτω από την πυκνή βλάστηση, ή να σκαρφαλώσουμε σε γκρεμούς εάν το παλιό μονοπάτι έχει καταστραφεί.

– Με λίγα λόγια, περιγράψτε μας τη διαδικασία που ακολουθείτε για την υλοποίηση ενός έργου σας από την αρχή μέχρι το τέλος.

Η πρώτη επίσκεψη σε έναν τόπο που μας έχει προσκαλέσει είναι διερευνητική. Θα περπατήσουμε ενδεικτικά μονοπάτια για να δούμε τί υπάρχει. Σε δεύτερη φάση, ερευνούμε εξονυχιστικά το μέρος, και από αυτήν σχεδιάζουμε το δίκτυο των πεζοπορικών μονοπατιών. Από αυτή τη δεύτερη επίσκεψη παράγεται επίσης το αρχείο σήμανσης, καθώς και οι προτάσεις για τους απαιτούμενους καθαρισμούς και επιδιορθώσεις στα μονοπάτια. Τέλος, σε μια τρίτη φάση, πραγματοποιούνται δράσεις καθαρισμών και επιδιορθώσεων, η τοποθέτηση της σήμανσης με χρώμα και με πινακίδες, και ξεκινάει η προβολή στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια.

– Υπάρχει κάποιο είδος υποστήριξης / αρωγής του κράτους στη προσπάθειά σας;

Όχι καμία. Δεν έχουμε κι εμείς επιδιώξει όμως κάτι τέτοιο. Προσπαθούμε μέσω των ενεργειών μας και της ενεργούς συμμετοχής μας στα κοινά να ενημερώνουμε όλους τους κρατικούς φορείς. Έτσι έχουμε ενημερώσει τον ΕΟΤ και το Υπουργείο Τουρισμού. Πρόσφατα, με τη συμμετοχή μας στο 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας, ενημερώσαμε και φορείς του Υπουργείου Περιβάλλοντος  για τις δράσεις μας.

– Υπάρχει εκδήλωση ενδιαφέροντος για τις υπηρεσίες σας από περιοχές της Ελλάδος ανά την επικράτεια;

Η Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια έχει «ξυπνήσει» πεζοπορικά. Όλο και περισσότερες περιοχές συνειδητοποιούν τον πλούτο που αποτελούν τα μονοπάτια, και μας καλούν από κάθε γωνιά της χώρας μας. Η διαδικασία χρειάζεται συντεταγμένη προσπάθεια όλων των δυνάμεων του κάθε τόπου και αυτοί που συνήθως προχωρούν μέχρι τέλους είναι και αυτοί που πραγματικά καταλαβαίνουν τη δύναμη της συνεργασίας όλων των τοπικών δυνάμεων σε ένα τόπο.  Τα μονοπάτια είναι η κοινή μας κληρονομιά, δεν αποτελούν ιδιοκτησία κανενός και όπως παλιά εξυπηρετούσαν τις τοπικές ανάγκες σήμερα μπορούν να αποτελέσουν το μέσο για την ανάδειξη ενός τόπου από άκρη σε άκρη.

– Ποιο είναι το συνολικό κόστος χρέωσης για ένα έργο που αναλαμβάνετε;

Δεν υπάρχει κάποιο σταθερό κόστος καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το τί καθαρισμοί θα χρειαστούν, τί είδους πινακίδες θα τοποθετηθούν, αλλά και το πόσες και ποιες δράσεις προβολής θα γίνουν. Προσπαθούμε πάντως σε κάθε περίπτωση να εκμεταλλευόμαστε τις τοπικές δυνάμεις, και ότι υπηρεσία ή προϊόν μπορεί να δημιουργηθεί στον τόπο, γίνεται εκεί.

– Κατά τη πρόσφατη συμμετοχή σας στα πλαίσια του ΥΠΕΡΙΑ 2016 στην Αμοργό παρουσιάσατε τις  δυνατότητες ανάπτυξης πεζοπορικού τουρισμού στο νησί. Μιλήστε μας για αυτό.

Η συμμετοχή μας στο ΥΠΕΡΙΑ 2016 ήταν ξεχωριστή για δυο λόγους. Κατ’ αρχήν ενθουσιαστήκαμε, ακριβώς επειδή αποτελεί μια πολύ σημαντική και αξιόλογη προσπάθεια συνεργασίας του τοπικού πληθυσμού και αναδεικνύει τη συνέργεια μεταξύ όλων των δυνάμεων της Αμοργού. Το πλήθος των ανθρώπων και των δραστηριοτήτων τους που προβάλλονται κατά τη διάρκεια του ΥΠΕΡΙΑ είναι αξιοθαύμαστο. Δευτερευόντως μας δόθηκε το βήμα να παρουσιάσουμε τη δουλειά μας και να συνομιλήσουμε με τους ντόπιους και να απαντήσουμε σε ερωτήματα και ανησυχίες τους. Όπως γράψαμε και στο σχετικό Δελτίο Τύπου μας συγχαίρουμε τους διοργανωτές για τη φετινή διοργάνωση και πρόσκληση και ευχόμαστε ακόμα περισσότερα ΥΠΕΡΙΑ για το μέλλον.

– Η Αμοργός έχει οκτώ (8) χαρτογραφημένα μονοπάτια και αποτελεί ένα από τα σημεία αναφοράς του νησιού ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν ώστε να αναδειχθεί περαιτέρω το δίκτυο μονοπατιών της Αμοργού;  

Η Αμοργός προβάλει ένα σύνολο μονοπατιών που διέρχονται από σημεία πολιτισμού, ιδιαίτερης φύσης και θέας. Θεωρούμε πως οι αριθμοί επισκεπτών στα μονοπάτια της Αμοργού θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτεροι, εάν τα μονοπάτια αποκτούσαν μια ταυτότητα και είχαν για παράδειγμα μια πιο συνεκτική προβολή.  Η σήμανση επίσης θεωρούμε πως θα μπορούσε να βελτιωθεί ώστε να βοηθάει τους πεζοπόρους να αισθάνονται ασφάλεια καθώς περπατούν, και αντί να αναζητούν το μονοπάτι, ανέμελα να απολαμβάνουν τη θέα και τα αξιοθέατα. Τέλος, υπάρχει η δυνατότητα να εμπλουτιστούν τα υφιστάμενα με προσθήκη επιπλέον μονοπατιών δημιουργώντας έτσι ένα συνολικό δίκτυο πεζοπορικού τουρισμού.

[…]

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη.

Διοργανωτές του ΥΠΕΡΙΑ Αειφόρου Τουριστικής Ανάπτυξης, Διατήρησης & Προστασίας της Φυσικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2016 ήταν ο Εξωραϊστικός & Πολιτιστικός Σύλλογος Θολαρίων Αμοργού και το Aegialis Hotel & Spa.

Κατά τη διάρκεια του ΥΠΕΡΙΑ 2016, πραγματοποιήθηκε και το 7o Διεθνές Φεστιβάλ Τουριστικών Ταινιών Μικρού Μήκους Αμοργού. Στα πλαίσια τόσο του Συνεδρίου όσο και του φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε γόνιμη ανταλλαγή ιδεών για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς τόσο στην Αμοργό όσο και παγκόσμια, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον οικοτουρισμό. Στο ΥΠΕΡΙΑ 2016 συμμετείχαν πλήθος επαγγελματιών του τουρισμού από ολόκληρο τον κόσμο ενώ προσκεκλημένοι ήταν δημοσιογράφοι και bloggers προκειμένου μέσω άρθρων να συμβάλλουν στην προώθηση της Αμοργού και των θεμάτων που συζητήθηκαν.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε εδώ: http://go-amorgos.gr/interview-pathsofgreece-hiking-amorgos/