Η ανάγνωση του συνόλου του άρθρου διαρκεί περίπου 8 λεπτά.

Εναλλακτικά, μπορείτε να συνεχίσετε απευθείας στα συμπεράσματα πατώντας εδώ.

“Στο εξωτερικό ξέρουν καλύτερα!”

“Έχω περπατήσει στις Άλπεις και ξέρω!”

“Ποιες είναι οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές;”

“Να φέρουμε τους Αυστριακούς να μας δείξουν πώς γίνεται!”

Αυτές και άλλες πολλές τέτοιου είδους εκφράσεις κατακλύζουν τα αυτιά μας και τα μηνύματα που λαμβάνουμε κατά καιρούς. Έτσι αποφασίσαμε να πάμε να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι τί κάνουν αυτοί οι ξένοι!

Με την ευκαιρία της διοργάνωσης σχετικού εκπαιδευτικού ταξιδιού από το World Trails Network και την ομάδα εργασίας “Sustainability Task Team”, με επικεφαλής τον φίλο μας András Joszef Molnar από την Ουγγαρία, βρεθήκαμε να ανακαλύπτουμε κάθε μέρα και κάτι καινούργιο σχετικά με τα μονοπάτια και τη σήμανση στην κεντρική Ευρώπη. Και μείναμε με το στόμα ανοιχτό!

Το ταξίδι μας ξεκίνησε από την Σλοβενία, συνεχίστηκε στην Ιταλία, έπειτα στην Αυστρία και στην Ουγγαρία και ολοκληρώθηκε στη Σλοβακία. Η συνολική του διάρκεια ήταν 6 ημέρες. Από την Paths of Greece ήμασταν ο Αντώνης (Υπεύθυνος σήμανσης), ο Κωνσταντίνος (Υπεύθυνος σχεδιασμού μονοπατιών) και ο Φοίβος (Διαχειριστής). Συνοδοιπόροι μας ήταν η ομάδα του TMI Trail της Ταϊβάν, που έχουν κάνει ίσως την καλύτερη δουλειά σε παγκόσμιο επίπεδο για την καταγραφή και ανάλυση θεμάτων σχετικών με μονοπάτια και πεζοπορία. Και φυσικά, όλο το ταξίδι είχε σχεδιάσει και επεξεργαστεί ο András Joszef Molnár που έχει εργαστεί στο σχεδιασμό του εθνικού συστήματος σήμανσης της Ουγγαρίας.

Ημέρα 1η – Σλοβενία

Φτάσαμε με το αεροπλάνο στη Βιέννη και με βανάκι φτάσαμε στην πρωτεύουσα της Σλοβενίας Λιουμπλιάνα. Εκεί, συναντηθήκαμε με την υπόλοιπη ομάδα (Ταϊβάν και András) και συναντήσαμε την εθνική ομοσπονδία ορειβασίας της Σλοβενίας, όπου μας εξήγησαν αναλυτικά το σύστημα σήμανσης, οργάνωσης και διαχείρισης των μονοπατιών της χώρας.

Μετέπειτα, ξεναγηθήκαμε στην πόλη και στο κάστρο της, όπου είχαμε την ευκαιρία να δούμε και σήμανση διαδρομών εντός του αστικού ιστού.

Το απόγευμα είδαμε ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα στη λίμνη Bled και αρκετές ώρες μετά καταλήξαμε εξουθενωμένοι στο ξενοδοχείο μας στην Kranjska Gora.

Ημέρα 2η – Σλοβενία

Ξυπνήσαμε στα άγρια χαράματα, πριν καν οι πρώτες ακτίνες φωτίσουν το ξενοδοχείο μας. Η αναχώρησή μας με τα βανάκια ήταν άμεση μετά το πρωινό. Στόχος, το μοναδικό εθνικό πάρκο της Σλοβενίας, το διάσημο Triglav στις Ιουλιανές Άλπεις. Εκεί, είχαμε την ευκαιρία να φτάσουμε στην αλπική ζώνη και να δούμε από κοντά τις σημάνσεις του εθνικού δικτύου μονοπατιών που διαχειρίζονται η Ομοσπονδία μαζί με τους τοπικούς συλλόγους.

Μετά από μικρή πεζοπορία, συνεχίσαμε με τα βανάκια σε χαμηλότερο υψόμετρο του πάρκου, και περπατήσαμε ένα αρκετά εκτεθειμένο μονοπάτι που οδηγεί σε πηγή του ποταμού Soca.

Εκεί, ο Κωνσταντίνος τόλμησε να βάλει τα πόδια του στο νερό!

Στη συνέχεια, ξεναγηθήκαμε από τον υπεύθυνο μονοπατιών του πάρκου στην παραποτάμια διαδρομή, μέχρι το κέντρο ενημέρωσης όπου είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε ένα υπέροχο βίντεο για το εθνικό πάρκο.

Το βράδυ επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο μας, όπου ο Μορφέας κατέβηκε από τις Άλπεις και μας συνάντησε με το που μπήκαμε στο δωμάτιο.

Ημέρα 3η – Ιταλία / Αυστρία

Πολύ πρωινό ξύπνημα και βιαστικό πρωινό στο πρόγραμμα. Και μετά, ένα σύντομο πέρασμα στην Ιταλία. Σαν να πεταχτήκαμε για καφέ! Πήγαμε να δούμε τις λίμνες Laghi di Fusine. Μείναμε φυσικά με το στόμα ανοιχτό από την ομορφιά του τοπίου. Περπατήσαμε το κυκλικό μονοπάτι γύρω από την χαμηλότερη των δύο λιμνών, απολαμβάνοντας τις απίστευτες αντανακλάσεις των Άλπεων στα κρυστάλλινα νερά. Στο σημείο αυτό, περνάει και το Alpe – Adria Trail, ένα από τα πιο γνωστά μονοπάτια μεγάλου μήκους της περιοχής, που ενώνει τις Άλπεις με τη θάλασσα. Ένας ιταλικός εσπρέσο στο πόδι και φύγαμε για Αυστρία.

Το ταξίδι για την Αυστρία διήρκησε λίγη ώρα. Πρώτη μας στάση η μικρή πόλη Judenburg, όπου μπορέσαμε να δούμε συστήματα σήμανσης για ποδηλατικές διαδρομές εντός οικισμών.

Στη συνέχεια, κάναμε μια αρκετά μεγάλη στάση για φαγητό για να ανακτήσουμε δυνάμεις. Μας περίμενε λίγος δρόμος ακόμη και μια ανηφορική αλλά όμορφη διαδρομή στο βουνό Schneealpe όπου καταλήξαμε στο σχετικά πολυτελές καταφύγιο Michlbauerhütte. Ένα ντουσάκι με παγωμένο νερό ήταν ότι έπρεπε μετά την πεζοπορία! Ακολούθησε το καλύτερο γεύμα του ταξιδιού μας!

Ημέρα 4η – Αυστρία

Εγερτήριο στις 5, πεζοπορία για την κορυφή Windberg στις 5:30. Μέσα στην ομίχλη. Καθαρά μαζοχιστικό. Δεν είδαμε τίποτα πέραν του σταυρού στην κορυφή, οριακά πάνω από τα 1900 μέτρα. Ακολούθησε πρωινό στο καταφύγιο και κατηφορικό περπάτημα μέχρι τα οχήματα. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με την ομάδα της Ταϊβάν διάφορα θέματα διάβρωσης μονοπατιών και το πώς τα αντιμετωπίζουν εκεί. Με τη βροχή που πέφτει στη χώρα τους, κάτι θα ξέρουν… όπως και αποδείχθηκε!

Στη συνέχεια, επισκεφθήκαμε ένα ιδιωτικό δάσος, όπου μια οικογένεια αγροτών έχει φτιάξει ένα ολόκληρο πάρκο με μονοπάτια για ΑΜΕΑ και μικρά παιδιά. Σε κάθε στροφή του μονοπατιού είχαν κατασκευάσει διάφορα παιχνίδια με φυσικά υλικά τα οποία μας ενθουσίασαν! Το πιο εντυπωσιακό από όλα, ήταν βέβαια ένα ζευγάρι παππούδων, που έφεραν τα εγγονάκια τους για πεζοπορία στο δάσος!

Σύντομη στάση για φαγητό εκεί κοντά και μετά από λίγη αυτοκινητάδα, φτάσαμε στο σημείο εκκίνησης της επόμενης πεζοπορίας, μας. Το σημείο εκκίνησης και τερματισμού είναι ο σταθμός τρένων του Semmering. Και η πεζοπορία ξεκίνησε με τρένο μέχρι τον μεθεπόμενο επόμενο σταθμό, στο Breitenstein. Από εκεί, περπατήσαμε ένα μονοπάτι παράλληλα με τις γραμμές του τρένου, για να επιστρέψουμε στο Semmering.

Το μονοπάτι αυτό αποτελεί τμήμα μεγάλου μήκους διαδρομής, κατά μήκος της παλαιότερης γραμμής τρένου των Άλπεων που αποτελεί και μνημείο UNESCO. Φυσικά την παράσταση έκλεβαν οι αψιδωτές γέφυρες, χτισμένες πριν από 150 χρόνια περίπου… Εδώ να σημειώσουμε πως παρόλη τη σήμανση, χωρίς την εφαρμογή της Outdooractive θα χανόμασταν σίγουρα…

Η τετράωρη πεζοπορία μας κατέληξε σε εστιατόριο του Semmering λίγο πριν πιάσει δυνατή βροχή. Στο δείπνο συναντήσαμε και την εκπρόσωπο του τουρισμού της περιοχής του Semmering. Από εκεί, μετά από περίπου δύο ώρες δρόμου, φτάσαμε στην Ουγγαρία, στην πόλη Fertod, παλιά πρωτεύουσα του φέουδου των Esterhazy, όπου και κοιμηθήκαμε ξεροί.

Ημέρα 5η – Ουγγαρία

Χαλαρό ξύπνημα σήμερα, στις 8:00! Πρωινό στο ξενοδοχείο και στη συνέχεια είχαμε συνάντηση εργασίας, όπου συζητήσαμε τα όσα είδαμε τις προηγούμενες ημέρες, αυτά που μας έκαναν εντύπωση κι αυτά που μας προβλημάτισαν. Τα συμπεράσματα τα περιγράφουμε πιο κάτω. Το απόγευμα κάναμε μια ωραία ποδηλατάδα στο Διεθνές Πάρκο Fertő-Hanság.

Με τα ποδήλατα περάσαμε και στην Αυστρία, εκεί όπου παλαιότερα βρισκόταν το “σιδηρούν παραπέτασμα”. Τώρα, με τη μία ρόδα Ουγγαρία και με την άλλη Αυστρία, χωρίς σύνορα, ελέγχους, τελωνεία κτλ.

Ημέρα 6η – Ουγγαρία

Μετά το πρωινό, πήγαμε στη διπλανή πόλη Sopron, όπου περπατήσαμε περιαστικές διαδρομές, είδαμε τη σήμανση που χρησιμοποιούν στα μονοπάτια της Ουγγαρίας και θαυμάσαμε την πόλη από ψηλά.Περπατήσαμε και κατά μήκος διαδρομής για ΑΜΕΑ στο άλσος του Sopron.

 Έπειτα, περιηγηθήκαμε στους δρόμους της πόλης, βλέποντας και τα ερείπια της ρωμαϊκής οχύρωσης που υπήρχε εκεί. Το απόγευμα, από το ξενοδοχείο μας στο Fertod συμμετείχαμε διαδικτυακά στη διεθνή συνάντηση του World Trails Network και του προγράμματος Trailology. Εκεί παρουσιάσαμε και το σύστημα σήμανσης που έχουμε εφεύρει και που χρησιμοποιούμε στα περισσότερα έργα μας.

Ημέρα 7η – Σλοβακία και αναχώρηση

Μετά το πρωινό μας, μαζέψαμε τα πράγματά μας και με το αυτοκίνητο πήγαμε στην Μπρατισλάβα, την πρωτεύουσα της Σλοβακίας, η οποία βρίσκεται κυριολεκτικά πάνω στα σύνορα με την Αυστρία.

Μετά από μια σύντομη αλλά εντυπωσιακή περιήγηση στην πόλη που διατρέχει ο Δούναβης, φτάσαμε στο αεροδρόμιο της Βιέννης απ’ όπου και αναχωρήσαμε για Αθήνα.

Συμπεράσματα 

Το ταξίδι αυτό ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικό στα θέματα σήμανσης αλλά και διαμόρφωσης των διαδρομών γενικότερα. Είδαμε συστήματα που χρησιμοποιούν σε 4 χώρες, σε διαφορετικά τοπία (βουνό, πεδιάδα, ποτάμια, λίμνες κτλ.). Είδαμε σήμανση για πεζοπορικές και για ποδηλατικές διαδρομές. Είδαμε επίσης διαδρομές για ΑΜΕΑ και για παιδιά. Τέλος, είδαμε ακόμη και διασυνοριακές διαδρομές όπου οριακά αντιλαμβάνεσαι πως αλλάζεις χώρα!

Στα μονοπάτια περπατούσε πολύς κόσμος. Όλων των ηλικιών. Σε όλες τις χώρες από τις οποίες περάσαμε. Φυσικά, οι περισσότερες διαδρομές είχαν προβλέψει χώρους στάθμευσης οχημάτων, και συχνά βλέπαμε σταθμούς φόρτισης ηλεκτρικών ποδηλάτων. Ακόμη και στα καταφύγια στο βουνό.

Η χρήση φυσικών υλικών ήταν επίσης πολύ εμφανής σε όλα τα μονοπάτια. Δεν είδαμε όμως ιδιαίτερη προσπάθεια διαχείρισης της διάβρωσης, η οποία σε κάποια τμήματα διαδρομών ήταν ιδιαίτερα σημαντική.

Συναντηθήκαμε και συζητήσαμε επίσης με ιθύνοντες στις χώρες αυτές σχετικά με τη διαχείριση, τη σήμανση και την προβολή των διαδρομών.

Σε γενικές γραμμές, η σήμανση που είδαμε στο ταξίδι μας δεν μας ικανοποίησε πλήρως. Αρχικά, είχε πολλά “κενά”. Δηλαδή σημεία στα οποία είτε δεν υπήρχε σήμανση είτε δεν ήταν ξεκάθαρη η υφιστάμενη σήμανση. Σε άλλα σημεία, πιστεύουμε πως η σήμανση προκαλούσε οπτική όχληση περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Επίσης, σχεδόν όλες οι πινακίδες ήταν μονόγλωσσες, δεν είχαν δηλαδή αγγλικά, ακόμη και αν περιείχαν περιγραφές. Τέλος, σε λίγες περιπτώσεις βρήκαμε σαφείς πινακίδες εισαγωγής στη διαδρομή, με χάρτη, τεχνικά χαρακτηριστικά κτλ.

Επίσης, είδαμε λίγες κυκλικές διαδρομές αλλά παράλληλα μεγάλη απαίτηση του κοινού για κυκλικές διαδρομές και στις συζητήσεις που είχαμε ήταν εμφανής η παραδοχή ότι ο περισσότερος κόσμος αναζητά μικρές ημερήσιες πεζοπορίες και όχι μεγάλου μήκους διαδρομές.

Κρίνοντας το δικό μας σύστημα σήμανσης, θεωρούμε πως ικανοποιεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τις απαιτήσεις μιας άρτιας σήμανσης, με χαμηλότερο κόστος, μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και λιγότερη οπτική όχληση. Για να το βελτιώσουμε, με βάση τα όσα είδαμε – και κυρίως το Ουγγρικό σύστημα σήμανσης – αποφασίσαμε πως κατά τη σήμανση με χρώμα, όπου διασταυρώνονται διαδρομές, θα σημειώνουμε και τον αριθμό (κωδικό) της διαδρομής, ώστε ακόμη και αν καταστραφεί ο πάσσαλος με τις κατευθύνσεις, να μπορεί ο πεζοπόρος να ακολουθήσει τη σωστή πορεία.

Ο δε σχεδιασμός των διαδρομών που κάνουμε, με έμφαση στις ημερήσιες διαδρομές, πιστεύουμε πως ανοίγει τον κόσμο της πεζοπορίας (και της ποδηλασίας) στο μεγαλύτερο δυνατό εύρος πληθυσμού. Καλές και οι μεγάλου μήκους πολυήμερες διασχίσεις, αλλά μπορούν να έρθουν ως επιστέγασμα ενός δικτύου τοπικών διαδρομών. Εδώ να προσθέσουμε στα πλεονεκτήματα των τοπικών δικτύων πως ενισχύουν την οικονομία καλύτερα καθώς διέρχονται από περισσότερους οικισμούς και ταυτόχρονα δίνουν πρόσβαση σε πολύ περισσότερα σημεία ενδιαφέροντος, δίνοντας παράλληλα αφορμή για την συντήρηση και ανάδειξή τους.

Με αφορμή το ταξίδι μας αυτό, αποφασίσαμε να οργανώσουμε προσεχώς αντίστοιχο ταξίδι και στην Ελλάδα, μελετώντας τα διάφορα συστήματα που έχουν χρησιμοποιηθεί, και φυσικά αναλύοντας την κείμενη νομοθεσία περί σήμανσης μονοπατιών.